De referentiewaarden voor vitamine B12

Omdat elk laboratorium de eigen referentiewaarden bepaalt, zitten er veelal verschillen tussen de labs. Vraag dus altijd de referentiewaarden bij de uitlagen.

Referentiewaarden Totaal B12 (de meest gebruikte serum B12)
De meest gangbare referentiewaarden voor B12 zijn 150 - 750 pmol/l (= picomol per liter). Deze eenheden worden meestal gebruikt in Nederland en ook op deze site.

Deze referentiewaarden betekenen dat 95% van de gezonde mensen een B12-waarde heeft die hier tussen ligt. Maar dit kun je niet omdraaien en zeggen: als je waarde binnen de referentiewaarden zit dan kun je geen B12-tekort hebben. Die fout wordt nogal eens gemaakt.

Soms worden deze waarden uitgedrukt in nmol/l (= nanomol per liter). De komma schuift dan drie posities naar links en de referentiewaarden zijn dan: 0,15 - 0,75 nmol/l.

Ook wordt de B12-waarde wel (in België) uitgedrukt in pg/ml (= picogram per milliliter) of ng/l (= nanogram per liter)
De referentiewaarden zijn dan: 200 - 1000 pg/ml of 200 - 1000 ng/l.

Een enkele keer wordt de B12-waarde uitgedrukt in µg/l (= microgram per liter)
De referentiewaarden zijn dan: 0,2 - 1,0 µg/l.

Vraag altijd de gemeten waarde en het referentiegebied
N.B. de waarden in dit stuk zijn gemiddelden en kunnen per laboratorium verschillen

De belangrijkste waarde is de ondergrens. Deze is echter niet zo scherp. Het is niet zo: er boven is goed en er onder is fout. De ene persoon heeft bij 130 pmol/l nog geen klachten terwijl een ander die bij 180 pmol/l of hoger al heeft. De beoordeling hangt niet alleen van de waarde af maar ook van de klachten. Dus als iemand klachten heeft die op een B12-tekort wijzen dan kan zelfs een hogere waarde verdacht zijn, zeker als die waarde langzaam aan het zakken is.
De opname-vermindering verergert heel langzaam. Daardoor zakt de B12 van de "gezonde" waarde heel langzaam naar de ondergrens. Dit proces kan soms jaren duren, waarbij er wel klachten kunnen zijn, terwijl de B12-waarde volgens het lijstje dan onterecht als "goed" beoordeeld wordt.
De ondergrens mag en kan dus niet scherp gebruikt worden. De onderste ±25% van referentiegebied is het "grijze gebied" waarin er al klachten kunnen zijn door een functioneel B12-tekort. Dat is een tekort op weefselviveau, en hierdoor kunnen er al klachten zijn. Zit je in dit gebied met klachten dan is testen op MMA (methylmalonzuur) en homocysteïne de volgende stap.

Vegetariërs
Vegetariërs krijgen in het algemeen voldoende B12 binnen via de voeding (zuivel, eieren). Ze hebben hierdoor wel een lagere B12-waarde dan alleseters, maar hierdoor geen klachten.
Ongeveer 4% van de mensen volgt dit voedingspatroon en bij het bepalen van de referentiewaarden voor B12 heeft dit invloed. Deze 4% doet hierdoor de ondergrens voor B12 lager uitvallen. Dit werkt nadelig bij de diagnose B12-tekort bij omnivoren.

Reretentiewaarden Actief B12 (Holo-TC)
Bij deze test zijn er geen verschillen in eenheden waarin de waarde wordt gegeven. Is altijd in pmol/l.
Houd rekening met een ondergrens van 35 pmol/l en een grijs gebied van 36 - 50 pmol/l.

B12-waarde na injecties
Na injecties is de waarde heel hoog en dat hoort ook zo. Dit mag echter nooit een reden zijn om naar minder injecties te gaan.
De test op Actief-B12 (Holo TC) kan niet hoger meten dan 128 pmol/l De waarde na injecties is dan vaak >128 pmol/l, en dat betekent dat de waarde hoger is dan 128.
Het maximum van de normale serum B12 is vaak 2000 pg/ml.
Omgerekend naar pmol/l is dit 0,738 x 2000 = 1476 pmol/l.
Daarom hebben mensen die injecties krijgen vaak de uitslag >1476 pmol/l.
Dit wil dus zeggen dat de werkelijke waarde boven 1476 ligt.

De enige zinvolle manier om B12 te testen na injecties is de serum B12 tijdens de uiteindelijke onderhoudsdosering op de dag voor de volgende injectie. Ook dan moet de B12 serumwaarde nog heel hoog zijn. Ruim boven de 1000. Blijkt deze lager te zijn/worden, dan is het zaak om de frequentie op te voeren. Dit alles om meer zekerheid te hebben over voldoende B12 in het lichaam.

MMA (methylmalonzuur) en tHcy (homocysteïne)
MMA wordt hoger als er een tekort aan B12 in de weefsels ontstaat. Homocysteïne wordt hoger als er een tekort is aan B12, B6 of foliiumzuur.
De bovenste referentiewaarden van deze tests zijn dus belangrijk. Hoe hoger de MMA en/of tHcy hoe meer een functioneel B12-tekort aannemelijk wordt.
Er wordt nog wel eens vanuit gegaan dat als je niet boven de bovengrens zit met deze tests (niet verhoogd), dat dan een functioneel B12-tekort uitgesloten is, maar die conclusie mag dan niet getrokken worden.
Het kan zijn dat iemands waarde in gezonde situatie laag in het referentiegebied lag. Dan zal een zich ontwikkelend B12-tekort de waarde wel hoger doen worden, maar niet direct boven de bovengrens komen.
Het zonder meer een functioneel B12-tekort uitsluiten omdat MMA en tHcy niet verhoogd zijn kan dus niet.
Het kan namelijk zijn dat de MMA en/of tHcy al een duidelijke stijging achter de rug hebben. En dat zie je niet met een keer testen.
Het kan daarom zinvol zijn om deze tests na enkele maanden te herhalen en naar de trend te kijken.

Kinderen
Voor kinderen en jongeren onder de 20 jaar zouden de referentiewaarden van B12, Actief-B12, foliumzuur, MMA, UMMA en tHcy leeftijdsafhankelijk bepaald moeten worden.