Printversie symptomen bij vitamine B12-deficiëntie

Vermoeidheid (soms heel erg moe, vaak al bij het opstaan; geen energie, Burn-Out-achtige klachten)
Glossitis (pijnlijke tong, dikke tong, z.g. biefstuktong, vooral bij gekruid eten en zure dranken en bij tandenpoetsen; ontstoken en/of bloedend tandvlees; ijzer-/metaalsmaak); Aften
Raar gevoel in de voeten (gevoel van op vilt, watten of kussentjes te lopen, het oppervlaktegevoel is verstoord, branderig gevoel op de huid)
Psychische problemen (van prikkelbaarheid/"kort lontje", stemmingswisselingen en onredelijkheid tot ernstige psychische klachten, paniekaanvallen en suïcidaal gedrag)
Concentratie- en geheugen problemen (niet helder meer kunnen denken, derealisatie, wattenhoofd, sufheid)
Tintelingen (in de voeten en handen en later ook in benen, armen en gezicht "onder stroom staan"; "mieren lopen"; ook doof gevoel in handen en voeten, trillende handen, uitvalsverschijnselen)
Duizeligheid/evenwichtsstoornis
Slaperigheid (veel slaap nodig hebben, zomaar spontaan in slaap vallen)
Benauwdheid op de borst (angineuze pijnen, hartkloppingen, hartritmestoornissen, versnelde hartslag, kortademigheid)
Het koud hebben (koude handen/voeten) (soms ook een branderig gevoel op de huid)
Zwaar en stijf gevoel in de benen
Spierpijn (spierpijn, is na inspanning erger dan voorheen, soms ook spierkrampen, spierzwakte, krachtverlies)
Fasciculaties/myokymieën (spiertrillingen, samentrekking van een klein deel van een spier, onwillekeurige bewegingen, onrustige benen)
Pijn (o.a. in rug, handen, polsen, heupen en knieën)
Ontstekingen in het spijsverteringskanaal (ontstekingen in de darmen, tot aan darmperforatie toe)
Misselijkheid (geen trek, onbestemd gevoel in de maagstreek, ondergewicht)
Darmklachten, diarree/obstipatie (met enige regelmaat)
Ataxie, verminderde positiezin (onstabiele gang, dronkemansgang, tot helemaal niet meer kunnen lopen, onverklaarbaar vallen/stoten of zomaar iets uit de handen laten vallen, klapvoet)
Afwijkende reflexen
Gewichtsverlies (verlies van eetlust, verlies van smaak/reuk)
Afasie (problemen met spreken, verkeerde woorden gebruiken, niet op het juiste woord kunnen komen; "toetsenbord-afasie"; met "dubbele tong" praten, spraakapraxie)
Overgevoeligheid voor geluid, licht, aanraking, rijden over bobbels.
Bloedarmoede, soms weinig, vaak niet (flauwvallen, droge huid, jeuk, bleekheid, geelverkleuring huid en oogwit, hyperpigmentatie, spontane blauwe plekken, petechiën, orthostatische hypotensie)
Problemen met de ogen (optische neuropathie, wazig zien, gezichtsvelduitval)
Gehoorproblemen (oorsuizen, vervormd geluid)
Haaruitval, brokkelige nagels
Hypertone blaas (plas niet op kunnen houden, incontinentie)
Hoofdpijn/migraine/toevallen
Infecties (een verhoogde kans op vaginale- en urineweginfecties)
Menstruatieproblemen (onregelmatig, soms wegblijvend, fout-positieve PAP-uitstrijk)
Onvruchtbaarheid/miskramen, geboorte-afwijkingen; libidoverlies, impotentie
Dementie (geheugenverlies)
Andere:
......................................
......................................
......................................

Bij jonge kinderen met een tekort: groei- en ontwikkelingsachterstand, autistisch gedrag

Bovenstaand lijstje geeft aan welke klachten mogelijk zijn, in de volgorde die het meest voorkomt: Print dit uit en markeer je klachten.

Belangrijk:
Heb je aan de hand van je klachten het vermoeden dat deze door een B12-tekort komen, ga dan geen extra vit. B12 slikken, maar laat eerst via de dokter je B12-status bepalen. Vitaminepillen zullen onvoldoende helpen en de diagnose B12-tekort verdoezelen.
Eerst testen op B12 en als deze laag-normaal is, dan ook op MMA (methylmalonzuur) en homocysteïne.

B12 is noodzakelijk bij de stofwisseling van homocysteïne/methionine en voor de vorming van DNA. Sneldelende cellen hebben hierdoor het eerst last van een tekort, zoals bij de bloedvorming (rode bloedcellen), darmwand bekleding (epitheel), bekleding vagina, oppervlakte van de tong en mondslijmvlies.
Daarnaast is vitamine B12 nodig voor een goede werking van het zenuwstelsel, met name bij de vorming van myeline. De aantasting van de myeline doet de neurologische klachten ontstaan en kan ook problemen geven met de cognitieve hersenfuncties, soms ook ernstige psychische klachten.
B12-deficiëntie kan dus problemen geven bij tal van lichamelijke processen en een scala aan klachten geven. Klachten die per persoon nogal kunnen verschillen.

Een B12-tekort is veelal een gevolg van de ziekte van Addison-Biermer (klassieke benaming: Pernicieuze Anemie), dus door een tekort aan Intrinsic Factor en/of aanwezigheid van IF-antistoffen. Het lichaam neemt dan de B12 niet meer goed op en dit is blijvend. Men kan deze ziekte ook hebben zonder aangetoonde antistoffen.
De symptomen komen niet altijd en niet in dezelfde volgorde en mate voor. Voor de klachten maakt niet uit waardoor het B12-tekort is ontstaan.

Mensen die een operatie aan maag of dunnedarm hebben ondergaan lopen ook risico op een tekort. Met name na een maagresectie of verwijdering van het laatste deel van de dunnedarm dient direct gestart te worden met B12-injecties. Mensen met een buismaag (na operatie slokdarmkanker) en ook zij die een maagverkleinende operatie (b.v. gastric bypass) hebben ondergaan doen er goed zelf hun B12 in de gaten te houden als de dokter dit niet doet.

Patiënten met een schildklierziekte doen er goed aan eens per jaar hun B12 te laten testen. Iemand met b.v. Hashimoto loopt een grotere kans om vroeg of laat een B12-opnameprobleem te krijgen, en andersom.
Exocriene pancreas insufficiëntie kan een B12-probleem veroorzaken. Ook ziekten aan de darmen zoals de ziekte van Crohn en Coeliakie.
Ook het gebruik van lachgas en langdurig gebruik van maagzuurremmers of metformine kan B12-problemen geven.

N.B. Veel mensen met klachten door een functioneel B12-tekort hebben (nog) geen bloedarmoede. Bovendien kan de ondergrens voor B12 en Actief B12 niet scherp gebruikt worden. Hierboven ligt een grijs gebied (onderste ±25% van het bereik) waarin een tekort niet uitgesloten kan worden in combinatie met klachten uit dit lijstje. Dit probleem komt voor bij alle leeftijden, dus ook bij kinderen. Soms is er sprake van een erfelijke factor en komt het meerdere keren in een familie of gezin voor.
Laat altijd eerst de B12- en foliumzuurwaarden testen. Bij laag-normale B12-waarden (grofweg tussen de 150 en 300 pmol/l) en klachten die aan B12-tekort doen denken is het zaak om te laten testen op homocysteïne, methylmalonzuur (MMA), Actief B12 (Holo TC), B6, ferritine, gastrine en algemeen bloedbeeld. Bij kinderen (< 20 jaar) gelden hogere ondergrenzen voor B12. Kijk hiervoor op de site.

Als iemand bij de dokter komt met klachten die een B12-tekort doen vermoeden is het zaak om de arts te informeren over de gebruikte supplementen en zo ja welke.
De dokter zal hier goed rekening mee moeten houden om geen B12-deficiëntie te missen. Eventueel eerst enkele maanden zonder supplementen en daarna weer de B12-status testen.

Is er een B12-supplement of B-complex geslikt en de waarde blijft laag-normaal dan kan dit duiden op een opnameprobleem voor B12.