Een functioneel vitamine B12-tekort kan leiden tot verschillende klachten, zoals vermoeidheid en neurologische symptomen. Het is belangrijk om te weten dat de aanwezigheid van bloedarmoede of een verhoogd MCV (Mean Corpuscular Volume) niet altijd wijst op een B12-tekort. Deze symptomen treden vaak pas op in een later stadium van de deficiëntie, wanneer het tekort al gevorderd is. Het kan voor patiënten een hele toer worden om een B12-tekort aan te kunnen tonen bij de arts. Daarom hierbij enkele tips die jou kunnen helpen om de juiste diagnose te krijgen van een B12-tekort.
Tips bij de diagnose van een B12-tekort
Als je klachten hebt die lijken op die van een B12-tekort, slik dan geen vitaminesupplementen met B12 of foliumzuur en laat geen B12-injecties toedienen voordat je getest bent op B12-tekort. Het nemen van supplementen kan de diagnose vertroebelen, dus het is beter om eerst de diagnose “B12-tekort” te stellen voordat je begint met het innemen van B12 of het krijgen van injecties. Als je al supplementen hebt ingenomen, stop dan met het nemen ervan en laat je B12-waarde direct en na drie maanden weer opnieuw testen.
Als je ondanks het innemen van extra B12 nog steeds een laag-normale waarde hebt, kan dit wijzen op een opnameprobleem en dus symptomen veroorzaken door een tekort.
Een B12-tekort wordt gedefinieerd als:
- Een serum B12-waarde van <150 pmol/l of <200 pg/ml,
- Of een Actief B12-waarde van <35 pmol/l.
Waarden tussen 150-300 pmol/l of 200-400 pg/ml vallen in een grijs gebied van laag-normale waarden waarin een tekort niet kan worden uitgesloten. Het is niet ongewoon dat patiënten met een B12-waarde van rond de 250 pmol/l al klachten ervaren als gevolg van een functioneel tekort. Een Actief B12-waarde onder de 50 pmol/l kan duiden op een functioneel tekort.
Let op: Voor kinderen gelden hogere ondergrenzen voor B12-niveaus dan voor volwassenen.
Als je laag normale B12-waarden hebt en symptomen die wijzen op een B12-tekort, vraag dan om aanvullende bloedtesten:
- Methylmalonzuur (MMA) en/of
- Homocysteïne (hcy)
Laag normale B12-waarden worden beschouwd als normaal, maar waarden onder 300 pmol/l of 400 pg/ml kunnen nog steeds wijzen op een tekort. Verhoogde bloedwaarden van de markers MMA en/of homocysteïne kunnen duiden op een functioneel B12-tekort op weefselniveau, en dit kan leiden tot symptomen.
B12-tekort aantonen maar niet uitsluiten
Het is belangrijk om te begrijpen dat een normale MMA- en homocysteïnewaarde nog steeds niet kan uitsluiten dat er een tekort is. Deze tests kunnen het tekort aantonen, maar niet uitsluiten. Als het niet duidelijk is, begin dan niet met het innemen van B12- of foliumzuursupplementen en herhaal de bloedtests na drie maanden. Veranderingen in de waarden kunnen meer duidelijkheid geven en de verergering van de klachten bevestigen.
Klachtenpatroon
Voeding kan alleen een oorzaak zijn als iemand al enkele jaren een strikt veganistisch dieet volgt. Een vegetariër die voldoende zuivelproducten gebruikt en af en toe een ei eet, krijgt voldoende B12 vanuit de voeding binnen.
Houd rekening met het klachtenpatroon en de aanwezigheid van een schildklieraandoening en B12-deficiëntie bij familieleden van de eerste of tweede graad. Deze aandoening kan erfelijk zijn. Een Gastric Bypass, buismaag en maag- of ileumresectie kunnen ook oorzaken zijn van een tekort. Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) kan ook een oorzaak zijn.
Addison-Biermer
Vaak is de oorzaak van een tekort de ziekte van Addison-Biermer, De klassieke benaming is Pernicieuze Anemie (PA), maar omdat er meestal geen sprake van anemie (laag Hb) is deze naam verwarrend.
Deze ziekte kan aangetoond worden door de test op IF-antistoffen. Als deze positief is, dan is de diagnose zeker. Maar er kan ook een andere oorzaak zijn zoals TC-defictiëntie.
Vitamine B12-tekort de slopende sloper
Let op! Bij maar ± 65% van de mensen met deze ziekte zijn deze antistoffen positief. Dus met de test op de antistoffen kan deze ziekte niet uitgesloten worden.
Een hoge gastrinewaarde (zonder gebruik van maagzuurremmers) duidt ook op deze ziekte, alsmede een Chronische Gastritis type A.
Imerslund-Gräsbeck
Bij kinderen kan er sprake zijn van het syndroom van Imerslund-Gräsbeck, waarbij de speciale receptoren voor B12+IF in de dunnedarm niet goed werken. Een aangeboren afwijking die zich manifesteert in de kinderjaren. Vaak met teveel eiwit in de urine.
Er is geen Gouden Standaard voor B12-deficiëntie
Heb je serieuze klachten die kunnen passen bij een B12-tekort en toont jouw bloedwaarde dit nog niet aan? Dan hierbij nog een aantal tips op een rijtje bij een Totaal B12 lager dan 300 pmol/l (= 400 pg/ml) of Actief B12 lager dan 50 pmol/l en klachten uit het lijstje:
- Slik geen B12 of foliumzuur en laat (nog) geen injectie geven.
- Eerst testen op MMA en homocysteïne.
- Als er gestart wordt met injecties dan na vier weken de tests op MMA en homocysteïne herhalen. Een duidelijke daling van een of beide bevestigt het B12-tekort.
- Let ook op vit. D en schildklierfunctie.