Zwangerschap en B12-tekort

Tijdens de zwangerschap en de borstvoeding heeft het lichaam voldoende foliumzuur en vitamine B12 nodig, voor de baby is dit essentieel. Voor foliumzuur wordt meestal wel gezorgd. Voor de zwangerschap al wordt vaak foliumzuur gebruikt om de kans op een "open ruggetje" te verkleinen. De extra inname van foliumzuur kan bij een eventueel tekort aan B12 nadelig werken. Eigenlijk zou er bij alle vrouwen die foliumzuur voorgeschreven krijgen, omdat ze zwanger willen worden, eerst de B12- en foliumzuurwaarde moeten worden bepaald. Dit is belangrijk omdat een B12-tekort tijdens de zwangerschap ook kan leiden tot neuraalbuis defecten en hartafwijkingen bij het kind. Een onbehandeld B12-tekort door een deficiënte voeding of door een opnameprobleem dient gecorrigeerd te worden door de juiste voeding of behandeling voordat er foliumzuur geslikt kan worden vanwege de kinderwens.

Vrouwen die jarenlang vegetariër zijn en daarnaast weinig zuivelproducten gebruiken moeten extra oppassen als ze zwanger willen worden. Het is zaak om dan de B12-waarde te laten meten en bij een lage waarde dit eerst aan te vullen met een B12-supplement alvorens foliumzuur te slikken en zwanger proberen te worden. Dit is van belang om de baby een start te laten maken met voldoende eigen B12 en voor voldoende B12 in de moedermelk.

Geen foliumzuurpillen bij een B12-tekort
Je mag pas foliumzuur slikken als je geen B12-tekort hebt. Heb je wel een B12-tekort met klachten, dan zullen deze klachten verergeren door het slikken van foliumzuur en bovendien de homocysteïne verhogen.
Dokters mogen pas foliumzuur voorschrijven als een B12-tekort met zekerheid is uitgesloten of als het tekort behandeld wordt. Dus als iemand klachten in die richting heeft dan is extra aandacht hiervoor noodzakelijk.

Totaal B12 zakt gewoonlijk tijdens de zwangerschap
Maar er zijn aanwijzingen dat de Holo-TC, dus de Actief B12 waarde constant blijft. Het niet-actieve deel van de gemeten totaal B12 lijkt alleen te zakken. Dus zal in deze situatie de Actief B12-test een echt tekort eerder aantonen.
Klik hier.

Proefschrift: One-carbon metabolism and neural tube defects. Case open or closed
Door: mw. drs. Y.J.M. (Yvonne) van der Linden
10-01-2008, Radboud universiteit Nijmegen

Het succes van foliumzuur vóór en tijdens zwangerschap
De neurale buis is bij een ongeboren kind de voorloper van het centraal en perifeer zenuwstelsel. Als de neurale buis niet goed sluit, ontstaan neurale buisdefecten (NBD), waarbij het zenuwweefsel bloot blijft liggen en wordt beschadigd. De meest voorkomende NBD zijn spina bifida (open ruggetje) en anencefalie (kattenkopje). NBD komen bij één op duizend levend geborenen voor. De kans op een kind met NBD neemt 50 tot 70 procent af, als de vrouw tenminste vier weken vóór en tijdens de eerste weken van de zwangerschap foliumzuur inneemt. De mechanismen achter dit beschermende effect zijn echter nog onbekend.

Yvonne van der Linden heeft getracht deze mechanismen te identificeren. Ze verrichtte onderzoek bij mensen en in een kippenembryo-model. Haar onderzoek laat zien dat bij mensen in het methionine synthase reductase (MTRR) gen een risicofactor ligt voor het krijgen van een kind met een NBD, vooral als de moeder een lage vitamine B12-status heeft. Uit haar studies in het kippenembryomodel blijkt dat methylering waarschijnlijk een belangrijke rol speelt bij het goed sluiten van de neurale buis.

Van der Linden heeft met verbazing ervaren hoeveel vrouwen nog niet weten dat het innemen foliumzuur kan beschermen tegen NBD. ‘Het is van groot belang om het klinische succes van foliumzuur beter onder de aandacht te brengen’, vertelt ze.
Bron: www.umcn.nl

Onvruchtbaarheid en miskramen door een B12-tekort.
Een B12-tekort kan een onregelmatige menstruatie, een vals-positieve pap uitstrijk, maar ook onvruchtbaarheid en miskramen veroorzaken. Het is in dat geval zinvol om je B12-waarde te laten checken, zeker als je ook lichamelijke klachten hebt die in die richting wijzen. Ook dan mag de onderste referentiegrens voor B12 niet scherp gebruikt worden. (de onderste ±25% van het referentiegebied vormt het z.g. grijze gebied, de laag-normale B12-waarden)
Ook mag het ontbreken van bloedarmoede (bloedarmoede = laag Hb) geen reden zijn om niet de B12 te laten controleren.
Blijkt de waarde onder 150 pmol/l te zijn, dan is er sprake van een B12-tekort.
Is de waarde lager dan 300 pmol/l dan is het verstandig om het bloed te laten testen op homocysteïne en methylmalonzuur. Een verhoging van deze waarden, vooral de laatste, is een teken van een B12-tekort op weefselniveau en hierdoor ontstaan de problemen.
Lees hieronder ook het verhaal van Afra.
Er ligt een relatie met een verhoogde homocysteïne. Voor meer informatie het proefschrift van Willianne Nelen. Zie ook deze folder over herhaalde miskramen.

Het is niet helemaal duidelijk of dit de oorzaak is.
Heb je een laag-normale B12-waarde en niet een verhoogde methylmalonzuur en homocysteïne (wat een tekort niet uitsluit), maar je klachten passen wel in het lijstje met symptomen dan is er een mogelijkheid om niet meer tijd dan nodig te verspillen met verder onderzoek. Vraag de dokter om de behandeling te starten op dezelfde manier als bij iedereen met dit probleem. Op deze manier kun je uitsluiten dat hier het probleem ligt. En kun je jezelf later geen verwijten maken. En blijkt het te helpen voor je klachten en misschien voor je vruchtbaarheid en zwangerschap, dan is er een duidelijke aanwijzing dat hier de oorzaak ligt en dat je daarna ook blijvend aan de injecties moet.

Je wilt graag zwanger worden maar nu blijk je een B12-tekort te hebben.
Er dient gestart te worden met 10 injecties in vijf weken en verder zoals je kunt lezen bij het deel <de behandeling>. Pas als de behandeling op deze manier gestart is kun je ook met foliumzuur (of een B-complex) beginnen. Als je na een maand duidelijk afname van de klachten ervaart, dan kun je proberen zwanger te worden.
Ga nooit foliumzuur slikken zolang je B12-tekort niet is behandeld. Het zal de klachten verergeren.

Je krijgt al langer B12-injecties en nu ben je zwanger geraakt.
De injecties zijn onschadelijk voor de vrucht. Het is dus zaak om de behandeling op dezelfde manier voort te zetten. Desnoods nog wat vaker een injecties. Belangrijk voor moeder en kind.

Je bent zwanger en je blijkt een B12-tekort te hebben.
Tijdens de zwangerschap en borstvoeding verbruikt de moeder ±50% meer B12 dan normaal. De opname van B12 was al verminderd, maar door de extra behoefte komt dit tijdens of na de zwangerschap plotseling tot uiting. De zwangerschap is dus niet de primaire oorzaak, maar hierdoor komt het opname-probleem eerder aan het licht. Een gezond mens heeft een voorraad B12 in het lichaam voor minstens drie jaar en daarom kan de zwangerschap niet de oorzaak van het tekort zijn.
Als je in deze situatie terecht komt, moet je je niet naar een diëtist of naar de verloskundige laten terugsturen., maar naar een internist. De dokter moet direct beginnen met B12-injecties, in het begin twee per week. In bijna alle gevallen zal dit nodig zijn voor de rest van je leven. In deze situatie is de behandeling met injecties hetzelfde als bij iemand die niet zwanger is. Dus lees over de behandeling. Na de bevalling kan het soms nodig zijn om eerder een injectie te zetten om er weer gauw bovenop te zijn.
Zwangere vrouwen met een B12-tekort hebben een grotere kans op een huilbaby. Meer->

Zwangerschapstekort misschien?
Nee, dat bestaat niet omdat een gezond mens een lichaamsvoorraad (vooral in de lever) voor minstens drie jaar heeft.
Tijdens de zwangerschap en borstvoeding verbruikt de moeder ±50% meer B12.
Dit duurt, ruim gerekend, ongeveer anderhalf jaar dat je extra nodig hebt. Als men twee keer kort achter elkaar zwanger is en daarbij lang borstvoeding geeft zal dit vanwege de grote lichaamsvoorraad nog steeds geen probleem geven. Als men meerdere keren kort achter elkaar zwanger is, dan is het zaak om verdacht te zijn op voedingstekorten, waaronder vitamine B12.
Tijdens de zwangerschap kan de waarde wel iets zakken, maar krijgt de moeder echt een tekort en klachten dan had ze al een opnameprobleem voor het zwanger worden.

Je bent zwanger en je blijkt bloedarmoede te hebben.
In de meeste gevallen is de oorzaak een ijzertekort. Maar pas op, de dokter mag daardoor niet zonder meer staalpillen voorschrijven. De oorzaak van de te lage Hb moet eerst uitgezocht worden. Het kan namelijk ook veroorzaakt worden door een B12- of een foliumzuurtekort. In dat geval helpen de staalpillen helemaal niet.
Soms worden deze pillen uit gewoonte voorgeschreven op basis van de Hb-waarde. Vraag hier bij de dokter op door als deze bij bloedarmoede ijzer voor wil schrijven. Vraag dan om de ferritine (ijzervoorraad), B12 en foliumzuur te laten meten.

Borstvoeding en moeder met ernstig B12-tekort.
Kom je er kort na de bevalling achter dat je een ernstig B12-tekort hebt, dan is je kind al gestart met een lage B12-status. Ook in de borstvoeding zal dan weinig B12 zitten.
Het is dan zaak om via injecties het tekort bij de moeder snel op te heffen,
Wordt er niets of onvoldoende aan het tekort van de moeder gedaan, dan is kunstvoeding aan te raden.
Lees artikel NtvG-2006 hier.

Krijgt het kind een B12-probleem tijdens de zwangerschap?
Heeft de moeder tijdens de zwangerschap en borstvoeding een onbehandeld B12-tekort, dan zal het kind hierdoor tot na de lactatieperiode een lagere B12-status hebben. Ook de moedermelk zal minder B12 bevatten. Hoewel het kind tijdens de zwangerschap "voorang" krijgt bij de nog beschikbare B12, zal er hierdoor toch een tekort kunnen zijn. Als het kind de B12 normaal opneemt, zal dit zich herstellen zodra het kind op normale voeding overgaat. Hopelijk zonder schadelijke gevolgen.
Door het tekort van de moeder ontstaat niet een opnameprobleem bij het kind. Wel kan het zijn dat het kind een opnamprobleem heeft dat door een erfelijke factor komt. In dat geval zal het klnd direct blijvend aan de injecties moeten.
Dit laatste is meestal het geval.

Je krijgt al een tijdje injecties maar bent nu zwanger geworden.
Tijdens de zwangerschap en lactatie verbruikt je lichaam ongeveer 50% meer B12.
Om te voorkomen dat je hierdoor terugkomende klachten krijgt, is het verstandig om gedurende deze situatie de frequentie van de onderhoudsdosering te verdubbelen.

Soms ontstaan er grote problemen bij de moeder na de geboorte van het kind, die in die situatie niet direct met een B12-tekort in verband worden gebracht. Meestal had de moeder dan al langer een verminderde opname. Door de zwangerschap komt de ziekte dan in een stroomversnelling.
Dus de zwangerschap veroorzaakt de opnamestoring niet, maar versnelt het tekort aan B12 wel. Een paar injecties en dan niet meer is niet goed. Dat zal meestal blijvend moeten zijn. Men moet in elk geval onder contrôle blijven.

Vrouwen met een B12-opname probleem die goed behandeld worden kunnen prima in verwachting raken. Het kan echter verstandig zijn om geen borstvoeding te geven als er IF-antistoffen in het bloed aangetoond zijn, omdat de moedermelk dan deze antistoffen tegen Intrinsic Factor kan bevatten. Daardoor neemt het kind onvoldoende B12 op, met rampzalige gevolgen. Een gezond mens heeft een ruime overmaat aan Intrinsic Factor. Dus deze antistoffen kunnen, bij een nog niet gestelde diagnose, in eerste instantie bij de moeder nog niet zoveel effect hebben, maar via de borstvoeding wel bij het kind. Bovendien is de lichaamsreserve van de moeder vele malen groter dan die van het kind. De onderstaande reactie van 24-02-2004 bewijst dat dit kan gebeuren.
Lees in het kader over dit bijzondere geval, want het zal je maar gebeuren...

Het verhaal van Veronique
Graag wil ik reageren op de vraag bij de reacties van 25-01-2004. (Vivian, zwanger en een erg lage B12-waarde)
Zelf ben ik moeder van 4 kinderen. Vanaf ongeveer mijn 17e jaar heb ik vitiligo maar verder ben ik kerngezond.
Met 30 jaar was ik zwanger van mijn 4e kind. Na 3 gezonde kinderen verliep ook deze zwangerschap weer prima.
Na 37 weken (een tikkeltje vroeg) zette de bevalling in en na 2 uur had ik een wolk van een baby met een APGAR-score van 10. Alles perfect dus. Ik gaf weer borstvoeding, net als bij de andere kinderen. Na 3 maanden vond ik dat mijn kind wat "langzaam" was.
Met 4 maanden maakte ik dat kenbaar bij het consultatie-bureau. Na 5 maanden zonder echte vooruitgang ben ik naar de huisarts gegaan voor een verwijskaart naar neuroloog of kinderarts. De neurologe vertrouwde het ook niet helemaal en er werd besloten om een bloedonderzoek, een cat-scan en een EEG te doen. Om dat allemaal zo rustig mogelijk te laten verlopen vonden we het beter dat tijdens een korte opname van 3 dagen te doen. Omdat er bij de scan een wachtlijst was werd het nog verder uitgesteld en met 8 maanden werd hij eindelijk opgenomen. Aangezien ik nog steeds borstvoeding gaf, bleef ik die tijd bij mijn kind.
Op de scan was niets afwijkends te zien, maar het bloedonderzoek wees uit dat hij een veel te laag Hb-gehalte had en hij moest meteen ijzer krijgen. Ondertussen ging mijn kind zienderogen achteruit. Hij lachte nooit, kon nog steeds niet zitten, huilde ook niet en ging steeds minder drinken. Op fles- of vaste voeding overgaan lukte ook al niet. Hij begon uit te drogen en werd daarom via sonde bijgevoed. De geplande opname van 3 dagen werd 1 maand. Verder bloedonderzoek wees uit dat het geen ijzer-tekort was, maar een B12-tekort... De doktoren stonden voor een raadsel. Zo'n jong kind met een B12-afwijking. Wij werden gevraagd of wij veganisten waren, onze hele familiegeschiedenis werd uitgekamd, ons gezin werd getest (24-uurs urine en bloedonderzoek), maar alles was normaal. Wij (vader, moeder en 3 kinderen) hadden allemaal genoeg vitamine B12. Onze zoon kreeg meteen vitamine B12 en knapte zienderogen op. Hij was meer wakker, alerter, begon zelfs te lachen en begon ook aan de fles te drinken. Met 10 maanden had ik eindelijk een baby van 3 maanden...
Het onderzoek ging verder, want de oorzaak was nog steeds niet achterhaald. Er werd een huidbiopt genomen en er werd een DNA onderzoek gedaan. Zonder resultaat. Het bleef een groot raadsel.
Na fysiotherapie leerde mijn zoon zitten, kruipen en uiteindelijk lopen. Zijn B12 was weer op peil en hij had het ook niet meer nodig, maar zijn ontwikkeling bleef achter.
Toen mijn zoon 3 jaar was kreeg ikzelf klachten. Ik was moe en duizelig, maar iedereen was moe dus klaagde ik niet.
Weken sleepte ik mijzelf voort. Met 4 kinderen kun je niet even gaan liggen, niet zeuren, doorgaan... Totdat ik een keer flauwviel en dat was de druppel. Stel je voor dat zoiets zou gebeuren terwijl ik mijn zoon via de trap naar beneden droeg. Ik ging naar de huisarts en vroeg of ik geen ijzertekort zou kunnen hebben. Ik werd naar het ziekenhuis gestuurd om bloed te prikken. Mijn Hb-gehalte was 4,5 en ik moest direct ijzer slikken. Maar thuisgekomen ging ik nadenken en belde de huisarts om te vragen of hij ook op B12 getest had.
Dat was niet het geval. Na een week ben ik op mijn eigen aandringen weer gaan bloedprikken op B12.
Mijn Hb-gehalte was ondertussen gedaald naar 3,5. Ik kon bijna niet meer op mijn benen staan. De huisarts vond het vreemd dat ik nog rondliep! Maar ja, ik moest wel met 4 kinderen. De oorzaak bleek ook een B12-tekort te zijn. Die week kreeg ik om de dag een injectie en het leek wel of ik Redbull gedronken had. Ik voelde de energie gewoon terugstromen. Bij de neuroloog gekomen bleek na een aantal onderzoeken dat ik antistoffen aanmaakte tegen de Intrinsic Factor.
Nadat ik dit vertelde bij de volgende controle aan de kinderarts van mijn zoontje is hij gaan zoeken naar vergelijkbare gevallen. Maar die waren er niet.
Ik had echter ver in de diepvriezer nog een aantal flesjes afgekolfde borstvoeding liggen.
Na een hoop rompslomp en omwegen is dit getest en vergeleken met andere moedermelk. Aangetoond is dat er al antistoffen in de moedermelk zaten. Dus mijn zoon heeft zeker 9 maanden antistoffen binnengekregen en daardoor ernstige neurologische problemen gekregen. Of ik die antistoffen al in de zwangerschap aanmaakte is niet meer na te gaan, maar dat ze in de moedermelk doorgegeven worden is nu bewezen. Dus het is van het grootste belang dat vooral in zwangerschap en bij borstvoeding zo snel mogelijk gehandeld wordt!
Met mijzelf gaat het goed, ik krijg elke maand een injectie B12 en Thyrax voor mijn te langzame schildklier. Mijn zoontje is nu 7 jaar en gaat naar een ZMLK-school. Hij zal naar alle waarschijnlijkheid een ontwikkelingsachterstand houden, maar zeker weten doen we het niet. Het is een vrolijk lief jong zonder lichamelijke problemen met een ontwikkelingsleeftijd van ongeveer 3 jaar. Veronique

In het geval dat je zelf een B12-probleem hebt en de test op Intrinsic factor-antistoffen positief is, dan bestaat er dus een kleine kans dat jouw borstvoeding ook deze antistoffen bevat. Bedenk dan dat je een risico loopt door wel de borstvoeding te geven. Afwachten tot het kind symptomen van een B12-tekort krijgt is geen verstandige optie. Die zijn niet te herkennen en ook een groeiachterstand wordt pas na enkele maanden zichtbaar en dan kan het leed al geschied zijn en niet volledig meer te herstellen.

In dit verhaal is twee keer een te laag Hb zonder verder te kijken in verband gebracht met ijzer-tekort. Zeker als de oorzaak van de klachten erg onduidelijk is, mag dit niet gebeuren. Een te laag Hb kan door een ijzertekort, maar ook door een foliumzuurtekort of een B12-tekort komen. Wel in de meeste gevallen door een ijzertekort, maar daar mag men niet zonder meer vanuit gaan. Het kind heeft helaas hierdoor en door het lange wachten op de opname extra schade opgelopen.
Uit dit verhaal blijkt dus dat je al Intrinsic factor-antistoffen in je bloed kan hebben ver voordat dit zich manifesteert in klachten door een B12-tekort. Ze hebben het gezin toen kennelijk wel een Schillingtest laten ondergaan, maar blijkbaar is het bloed van de moeder niet getest op de bewuste antistoffen. Merkwaardig.
Met grote dank aan Veronique, die de moeite nam om haar verhaal door te geven.

Zwangerschap en B12-tekort	Beginpagina
	Laatste aanpassing: 02-07-17